Туохтуур туһаайыытын туттуу

1№. Атынтан туһаайыыны (тупсарыллан, тохтотуллубатын, хомулунна диэн холобур, сыһыарыыта -ылын, ылла) атын халыыбынан эбэтэр синоним тылынан солбуйуҥ. Холобур: Дьиэ бырайыага тупсарыллан иһэригэр саарбахтааһын суох. - ... тупсан иһэрин саарбахтаабаппыт.

I.1. Бюджет диэн туох ааттанылларый? 2. Дакылааччыт экономика таҥнары түһүүтэ тохтотуллубатын туһунан эттэ. 3. Хостонор баай балачча чааһа кыраныысса таһыгар таһаарыллар. 4. Харамай ахсаана чөлүгэр түһэриллэн эрэр. 5. Ити барыта каарта±а киллэриллибит.

II.1. Кураан сайын буолан гаттан 4-5 эрэ центнер хортуоппуй хомулунна. 2. Быйылгы үөрэх дьылыгар саха бакылтыатыгар 75 о±о үөрэххэ ылылынна. 3. ¥лэбит хас да хайысханан ыытыллар. 4. 250 араас омук хомуһа быыстапка±а туруорулунна. 5. ¥бүлүөйдээх сылга куораты кө±өрдөр туһунан уураах ылылынна. (Туһан: көһүннэ, та±ыста, хостонно, киирдэ, барар).

III.1. Программа ис хоһооно байытыллара эрэйиллэр. 2. Мин уһуйуллубут кыһам аҕардас тылы эрэ үөрэтэрэ. 3. Оҥоһуллубут паштеккытын нэлэгэр тэриэлкэ±э ууруҥ. 4. Хаппыт сибэкки быра±ыллыыта саамай куһа±ан. 5. Дьиэ сыаната судаарыстыба өттүттэн быһаччы хонтуруолланыллыбат.

3№. Тыа хаһаайыстыбатын министерствотын отчуота.  Туохтуур атынтан туһаайыытын 1 сирэй элбэх ахсаан халыыбынан (биһиги) солбуйуҥ.   Холобур: Национальнай бырайыак 2007 с. боруода сүөһүтэ эбиллэн биэрбитэ    - Национальнай бырайыак 2007 с. боруода сүөһүтүн   эбэн биэрбиппит. 

1. Национальнай бырайыак 2007 с. боруода сүөһүтэ эбиллэн биэрбитэ. 2. Ити сыалга федеральнай бюджет суотугар 20 мЗл. солк. субсидия о2о'уллубута. 3. Онон сылгы уонна таба биирдии усулуобунай тЗбЗтцгэр 3000 солк., оттон атыыр о±уска 50 ты'. солк. ставка тиксибитэ. 4. Федеральнай цп 14 ха'аайыстыба±а цллэ'иллибитэ. 5. Республика бюджетыттан боруода сцЗ'цнц ЗйЗЗ'ци дьыалатыгар 81 мЗл. солк. ыытыллыбыта. 6. Инньэ гынан 1200 тЗбЗ боруода эдэр ынах сцЗ'ц эбиллибитэ. 7. Онон хонтуруолланар кЗрдЗрцц сити'илиннэ. («Илгэ» сурунаалтан).

4№. Нууччалыы этиини сахатытан суруйуҥ.

Бол±ойуҥ| Нуучча тылыгар «возвратный глагол» уонна «страдательное причастие» диэн кинигэ истиилигэр тар±аммыт халыыбы сахалыы атынтан ту'аайыы о2орон туруору тылбаастыыллар. Туохтуур атынтан ту'аайыытын дьыала, наука тылыгар сЗбцгэр кЗрЗн туттар сЗп. Оттон кЗннЗрц са2а±а тЗрцт ту'аайыы туттуллуохтаах. Холобур: На столе лежат книги, прочитанные мною. - Остуолга миигинэн аа±ыллыбыт кинигэлэр сыталлар. - Остуолга мин аахпыт кинигэлэрим сыталлар.

1. Хамыыһыйанан оҥоһуллубут тцмцгц били'иннэрдэ. 2. Коммунальнай ха'аайыстыбаларынан о2о'уллар З2ЗлЗргЗ сыана црдээтэ. 3. Э'иэхэ Президенинэн туох кЗмЗ о2о'улларый? 4. «Бичигинэн» та'аарыллыбыт кинигэ хаачыстыбата цчцгэй. 5. Уураах мунньа±ынан бигэргэтиллибитэ. 6. Контейнер промтоварынан симиллибит этэ. 7. Бу боппуруос Ил Тимэнинэн 3й3н3р3 наада. 8. Ханнык да дьиэ государство структуратынан бы'ыллыбыт сыананан атыыланыахтаах.